ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): موارد دیه کامل همان است که در مقررات شرع تعیین شده است و میزان آن در ابتداء هر سال توسط رییس قوه قضاییه به تفصیل براساس نظر مقام رهبری تعیین و اعلام می‌ شود.

• مشاهده ماده قبلی
• مشاهده ماده بعدی

مواد مرتبط

• ماده ۵۴۸ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
• ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

توضیح واژگان

مقصود از «دیه کامل»، همان دیه نفس است. میزان آن را هزار دینار زر یا ده هزار درهم نقره دانسته اند.

نکات تفسیری دکترین ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

امروزه با توجه به دشوار بودن پرداخت از طریق این وسایل، گفته می شود پرداخت به این شیوه ها موضوعیت ندارد. گروهی نیز معتقدند امروزه عملاً ملاک تعیین مبلغ دیه، قیمت صد شتر است که در آغاز هر سال مبلغ آن با بررسی های لازم تعیین می گردد، ملاک مبلغ دیه را باید قیمت زمان صدور حکم دانست، لذا بطور کلی با توجه به مشکلات اجرایی و نیز تعذر از پرداخت دیه به برخی از طرق نظیر دادن دینار و ... ، گروهی معتقدند باید تعیین نوع دیه پرداختی را منوط به انتخاب خود جانی نمود. گروهی معتقدند کلمه دیه در آیه مربوط به آن به صورت نکره به کار برده شده است، لذا نشانگر این نکته است که نمی توان مقدار مشخص، معین، دائمی و قاطعی را برای دیه در نظر گرفت.

نکات توضیحی ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

از اجناس پرداخت دیه علاوه بر شتر، به درهم که نقره ای مسکوک و موزون است، دینار که طلای مسکوک و موزون است، حلّه که عبارت است از دو لباس نیز اشاره شده است.

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

در خصوص ده هزار درهم که آن را مقدار دیه کامل دانسته اند، گروهی از فقها آن را برابر با پنج هزار و دویست و پنجاه مثقال بیست و چهار نخودی نقره مسکوک به سکه رایج در معاملات و با توجه به قیمت عادله روز تعیین کرده اند.

در خصوص وسیله پرداخت دیه میان فقها اختلاف نظر وجود دارد، گروهی معتقدند، در میان وسایل شش گانه پرداخت دیه باید شتر را اصل تلقی نموده و و دیگر اجناس را مبتنی بر آن دانست، گروهی دیگر اما بر این باورند که تک تک این اجناس دارای اصالت بوده و در عرض یکدیگر قرار می گیرند، برخی از فقها نیز در خصوص حله، یمنی بودن آن را ثابت ندانسته و گروهی نیز به طور کلی حله را به عنوان وسیله پرداخت دیه به رسمیت نشناخته اند.

نکات توصیفی هوش مصنوعی ماده ۵۴۹ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)

1. موارد دیه کامل طبق مقررات شرع تعیین می‌شود.
2. میزان دیه کامل در ابتدای هر سال مشخص می‌شود.
3. تعیین و اعلام میزان دیه کامل توسط رئیس قوه قضاییه انجام می‌شود.
4. نظر مقام رهبری در تعیین میزان دیه نقش دارد.

رویه های قضایی

به موجب نظریه مشورتی۷/۱۷۹۹_۶۷/۳/۲۵، شتر و دینار به عنوان وسیله پرداخت دیه و ارش موضوعیت ندارد.

• رای دادگاه درباره ارش حذف یا تخلیه کامل طحال (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۷۰۱۰۰۵۱۶)
• رای دادگاه درباره استرس ناشی از منازعه (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۷۰۳۰۱۱۵۸)
• رای دادگاه درباره بیم تجری و اخلال در نظم در بزه ایراد ضرب و جرح عمدی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۰۵۰۰۹۹۲)
• رای دادگاه درباره بی احتیاطی در رانندگی منتهی به دو فقره قتل غیر عمدی (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۲۳۰۰۵۹۲)
• رای دادگاه درباره تبدیل مجازات حبس بزه ایراد صدمه بدنی ناشی از بی احتیاطی درامر رانندگی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۹۰۰۱۱۶)

انتقادات

گروهی معتقدند با وجود راهگشا و کامل بودن مقررات و قواعد مربوط به دیه که در زمان پیامبر اسلام (ص) نیز به عنوان یک شیوه پیشرفته برای حل مسائل بوده است، در جامعه امروزی و به خصوص در محاکم جزایی، در مواردی شرایط لازم برای اجرای این احکام وجود ندارد، البته این مشکل به معنای نقص اسلام و ورود خدشه به اصل حکم نمی باشد.

مقالات مرتبط

واکاوی چالش های دیه زن؛ با مطالعه تطبیقی فقه امامیه و سیاست کیفری ایران